کاروانسرای خانات را به اواخر دوران ناصرالدین شاه قاجار و سالهای حدود ۱۳۰۰ هجری قمری نسبت دادهاند. در نقشه تهران نیز که در سال ۱۳۰۹ هجری قمری توسط نجم الملک تهیه شده، عمارت کاروانسرا وجود دارد. کاروانسرا در جوار جاده برونشهری تهران یعنی «جاده حضرت عبدالعظیم» بنا گردید که آن زمان از خارج بافت تهران قرار داشتهاست. تا اواسط سلطنت ناصرالدین شاه تهران هنوز در حصار صفوی که در سال ۹۶۱ هجری قمری بنا گردیده بود، محصور بود و در این زمان حصار قدیمی تهران خراب و حصار جدیدی ناصری گرداگرد آن ساخته شد و بدین ترتیب ضلع جنوبی حصار از خیابان مولوی به خیابان شوش تغییر کرد و با توسعه شهر، کاروانسرای خانات داخل تهران افتاد. عمارت کاروانسرای خانات، بزرگترین بنا در نوع خود در داخل بافت مرکزی شهر تهران و همچنین داخل بافت تاریخی بوده که فاقد حریم مصوب میباشد. کاروانسرا تاکنون کاربری خود را حفظ کردهاست.
کاروانسرای خانات در زمینی قرار گرفتهاست که اضلاع چهار گوشه آن غیر متقارن است اما صحن بنا از محوطهای چهارگوش و متقارن شکل گرفته و به این ترتیب قناسی زمین از دید بازدیدکننده پنهان ماندهاست. در صحن بنا حجرههای متقارن که تعداد آن به ۵۴ واحد میرسد، استقرار یافتهاند. صحن دارای دو ایوان است که یک ایوان در سمت شرق به ورودی اصلی بنا راه دارد و ایوان دیگری در غرب به ورودی دوم بنا منتهی میشود. ورودی اصلی بنا با دالانی که در اطراف آن حجرات بزرگی قرار دارند به بازار امین السلطان راه دارد. در ضلع شمال شرقی پس از عبور از یک دالان به باربند و اصطبلها میرسیم که در قدیم محل نگهداری چهارپایان بودهاست. کاروانسرای خانات واقع در خیابان صاحب جمع، شمال میدان شوش، جنوب چهارراه مولوی است.
جمعه ۸ تیر ۱۳۹۷
عکاس: شایان محرابی
میدان مشق مربوط به دوره قاجار است و در منطقه 12 تهران، محدوده بین خیابان امام خمینی و سی تیر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۷۷ با شماره ۲۱۳۰ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این میدان مدت کوتاهی نیز در دوره رضاشاه به نام باغ ملی خوانده میشد و بعد از آن ساختمان های دولتی در آن ساخته شد. این میدان از شمال به خیابان سوم اسفند (سرهنگ سخایی کنونی)، از شرق به خیابان علاءالدوله (فردوسی کنونی)، و از غرب به خیابان قوامالسلطنه (سی تیر کنونی) و از جنوب به خیابان باغشاه یا سپه (امام خمینی کنونی) محدود میشده است. ساختمانهای کنونی اداره پست (دربردارنده موزه وزارت پست و تلگراف و تلفن)، شهربانی کل کشور (نیروی انتظامی کنونی)، وزارت امور خارجه، موزه ملی ایران (موزه ایران باستان)، موزه و کتاب خانه ملی ملک، اداره کل ثبت اسناد و املاک کشور، و بنای نخستین شرکت ملی نفت (ساختمان کنونی شماره ۳ وزارت امور خارجه) در این میدان جای داشتهاند و سردر باغ ملی میان ساختمان پستخانه (در جایگاه کنونی موزه وزارت ارتباطات) و ساختمان پیشین شرکت ملی نفت (ساختمان شماره ۳ وزارت امور خارجه) جای داشت و راه ورودی به خیابان ملل متحد از خیابان سپه (خیابان امام خمینی) بوده است. عکاسخانه آنتوان سوریوگین در خیابان علأالدوله هم در جنب شرقی میدان مشق قرار داشته است.
پنج شنبه ۱۴ تیر ۱۳۹۷
عکاس: شایان محرابی